Žiča je srpski srednjovekovni manastir iz prve polovine XIII veka, koji se nalazi u blizini Kraljeva i pripada Eparhiji žičkoj Srpske pravoslavne crkva. Podigao ju je prvi kralj Srbije iz dinastije Nemanjića, Stefan Nemanjić (veliki župan 1196—1217, kralj 1217—1228), od 1206. do 1221. godine, a značajnu ulogu u njenom podizanju imao je i njegov brat, sveti Sava (1219—1233). Posle sticanja crkvene samostalnosti 1219. godine, u Žiči je smešteno sedište autokefalne srpske arhiepiskopije. Početkom poslednje decenije XIII veka, manastir je stradao u napadu Tatara, posle čega je sedište arhiepiskopije preneto u Svete Apostole kod Peći, a sam manastir je početkom XIV veka obnovio kralj Milutin (1282—1321). Tokom srednjeg veka, u Žiči su ustoličavani episkopi i ovenčavani kraljevi iz dinastije Nemanjića, zbog čega je poznata i kao Sedmovrata.

Glavna manastirska crkva, podignuta u Raškom stilu, posvećena je Vaznesenju Hristovom (Svetom Spasu) i prema mišljenju akademika i istoričara umetnosti Vojislava J. Đurića crkva Vaznesenja Hristovog kada je bila gotova, postala je uzor i ostala to kroz čitav XIII vek, time je u istoriji raškog graditeljstva, kao zametak novog razdoblja, zauzela ključno mesto. U njenoj unutrašnjosti nalaze se dva sloja živopisa:

• stariji, nastao oko 1220. godine i pripada tzv. Zlatnom dobu srpskog slikarstva
• mlađi, nastao početkom XIV veka i pripada slikarstvu iz doba kralja Milutina, stvaranog pod uticajem Renesanse Paleologa,

za koje se može reći da su reprezentativni primeri slikarstva svog doba. Unutar manastirskog kompleksa, istočno od glavne crkve, nalazi manja crkva, posvećena svetim Teodorima Tironu i Stratilatu, podignuta u XIV veku.

Tokom perioda otomanske vladavine manastir je u više navrata zapusteo, nakon čega je obnavljan. Između Prvog i Drugog svetskog rata, manastir je doživeo veliku obnovu, a najopsežniji radovi na njegovoj konzervaciji, izvedeni su nakon zemljotresa koji je tu oblast pogodio 1987. godine.

Manastir Žiča je 1979. godine proglašen za spomenik kulture od izuzetnog značaja i nalazi se pod zaštitom Republike Srbije.

Manastir Žiču, kao svoju zadužbinu, podigao je Stefan Prvovenčani, ali se ne zna pouzdano u kom periodu je ona podignuta. Početak radova se datira na sam početak XIII veka, u 1206. ili 1207. godinu, a smatra se da su radovi na arhitekturi i delimično na živopisu manastirske crkve okončani do velikog sabora održanog u Žiči, na hramovnu slavu Spasovdan, 1221. godine.

Njen ktitor, dobio je od pape Honorija III (1216—1227) kraljevski venac 1217. godine i smatra se da je sam čin krunisanja obavljen u Žiči, tokom te ili naredne godine. Posle sticanja crkvene nezavisnosti 1219. godine, kada je u Nikeji Stefanov brat Sava postavljen za prvog srpskog arhiepiskopa, Žiča je postala sedište novoosnovane arhiepiskopije i u njoj su 1220. godine postavljeni episkopi 7 novih episkopija:

Nakon pada Srbije, 1459. godine manastir Žiča je stradao, iako se tačno doba njegovog rušenja ne zna, poznato je da je žički iguman sa dvojicom monaha 1520. godine osnovao manastir Šišatovac na Fruškoj gori. Mitropolit smederevski Zaharije je 1562. godine zatekao napuštenu Žiču, zbog čega on obnavlja monaške ćelije, a u manastiru je 1587. godine preminuo patrijarh Gerasim (1575—1586). Otomanski defteri iz XVI veka navode da je u Žiči tada bilo monaha, kao i radove na obnovi egzonarteksa manastirske crkve. U periodu između 1614. i 1647. godine, pouzdano se zna da je Žiča bila napuštena, a iako su na zidovima kompleksa zabeleženi natpisi koji se datiraju u razne delove XVII veka, ne može se sa sigurnošću tvrditi da li se u manastiru odvijao normalan život. Poznato je da je u doba kada je manastirska crkva dobila krov, 1730. godine pod ariljskim mitropolitom Josifom, manastir dosta dugo bio napušten. Krajem XVIII veka u manastiru radi škola, a Karađorđe 1806. godine posećuje manastir, nakon čega je podigao u njemu monaške ćelije na 4 sprata. Posle propasti Prvog srpskog ustanka, Osmanlije su ponovo porušile manastir.

Posle rata, obavljeni su 1965. godine radovi na obnovi manastirske crkve i episkopskog doma, ali je jak zemljotres 1987. godine ponovo porušio manastirski kompleks. Posle toga, otpočeli su obimni radovi na obnovi čitavog manastira, kojima je rukovodila Milka Čanak-Medić, tokom kojih je crkvi Svetog Spasa vraćen autentičan izgled sa početka XIII veka.

Država: Srbija
Grad: Kraljevo

---

Putovanja.info
Iskustva i utisci turista sa putovanja.

Putujsigurno.rs
Iskustva putnika sa turističkim agencijama

Find on the map

---