Tvrđava Maglič Srbija, Kraljevo

Maglič (Jerinin Grad) je srednjovekovna utvrda u ibarskoj klisuri, 20 km južno od Kraljeva. Smešten je na vrhu brda, oko koga Ibar pravi oštru okuku čime podnožije brda okružuje sa tri strane. Zaravnjeni plato na kom je utvrda podignuta uzdiže se nekih stotinak metara od dna klisure i jedinog karavanskog puta koji je povezivao Moravsku dolinu i Kosovo polje. Sredinom 2006. godine je tvrđava privremeno bila zatvorena za posetioce zbog istrulelosti drvenih platformi u kulama koje bi mogle popustiti pod čovečijom težinom, a sama tvrđava je noću osvetljenja, čime privlači dodatnu pažnju prolaznika magistralnog puta.

U narodu od davnina postoji legenda da je ovaj grad podigla Jerina, žena despota Đurđa Brankovića, omražena u narodu i nazvana prokletom. Zato se zdanje i danas naziva Jerinin grad, ali to bi, takođe, moralo biti u prvoj polovini 15. veka, što stručnjaci odbacuju. Ova tvrđava je, dakle, i danas čuvar mnogih tajni. Stručnjacima je još nedokučiva istina o belim i plavim jorgovanima koji svakog proleća cvetaju u okolini tvrđave i duž ibarske doline.

Prema jednom predanju, njih su sredinom 13. veka zasadili podanici srpskog kralja Uroša Prvog, koji se oženio Jelenom, katolikinjom, anžujskog roda. Želeo je, kaže to predanje, da svojoj nevesti podari ambijent sličan predelima iz kojih je potekla. Ona je kasnije i u narodu bila poštovana, bila i vladarka nekih srpskih zemalja, a podigla je i pravoslavni manastir Gradac, učestvovala je i u nekim diplomatskim misijama, naročito u zemljama katoličkih vladara. Nekoliko pokušaja da se odgonetne čija je, odnosno koje je koleno bila u dinastiji Anžujaca, nije urodilo plodom. Od takvog istraživanja, zbog oskudnih podataka, odustala je svojevremeno i Engleskinja Marija Rul, koja je, prelaskom iz anglikanske u pravoslavnu veru, devedesetih godina prošlog veka bila igumanija manastira Gradac.

No, o jorgovanima postoji i drugo predanje, prema kome ih nije sadio kralj Uroš već njegov i Jelenin sin, kasnije kralj Milutin. Pošto se ženio više puta, njegova treća supruga Simonida, maloletna kći vizantijskog cara Andronika, došla je na srpski dvor kao devojčica i tu odrastala do spremnosti za brak. Stoga, kaže to predanje, da ne bi rasla u kršu, tuzi i suzama, kralj je činio sve za svoju premladu nevestu, pa je predele ulepšavao ovim cvećem, pa otuda u klisuri sada toliko rascvetalih jorgovana.

Ne zna se kada je Maglič podignut, ali se smatra da ga je najverovatnije podigao Uroš I posle mongolskih prodora, da bi sprečio prodor novih najezdi kroz Ibarsku klisuru, odnosno da bi zaštitio prilaz svojoj zadužbini Sopoćanima i Nemanjinoj Studenici sa te strane. Druga pretpostavka je da ga je početkom XIII veka podigao Urošev otac Stefan Prvovenčani da bi zaštitio svoju zadužbinu Žiču i Studenicu.

Razvoj srpske srednjevkovne države i njeno pomeranje ka jugu, doprineli su da Maglič izgubi na značaju, kao utvrda u srcu države daleko od granica i potencijalnihosvajača. Zato nije ni čudo da je u njemu bilo sedište srpskog arhiepiskopa Danila II. On je iz Magliča upravljao, kako crkvenim tako i državnim poslovima, a unutar grada je organizovano pisanje crkvenih knjiga.

Nema podataka o padu Magliča u turske ruke, ali je on u priključen Otomanskoj imperiji neposredno ili odmah nakon turskog ulaska u Smederevo 20.06.1459. kada i cela srpska despotovina. Turskim osvajanjima Maglič postaje sedište magličke nahije, a ostalo je zabeleženo da je posadu grada 1516. godinečinilo 20 vojnika na čelu sa dizdarom Hamzom, dok je 1560. godine posadu činilo 11 vojnika.

Nakon turskog poraza pod Bečom 1683. godine, Sveta liga prelazi u ofanzivu i prodire na teritoriju današnje Srbiju u kojoj tada izbija ustanak. Tokom borbi ustanici su oslobodili Maglič i Koznik, odakle su otpočeli vršenje udara poosmanlijskim posadama u drugim naseljima. Nakon propasti ustanka u Maglič se vraća turska posada, ali on vrlo uskoro biva napušten i prepušten zubu vremena kao i ostale utvrde širom Srbije. Tokom Drugog srpskog ustanka je kod Magliča postavljena zaseda Turcima koji su dolinom Ibra nadirali od Novog Pazara. Miloš Obrenović je naredio vojvodi Radoslavu Jelečaninu da sakupi narod ibarskog kraja i tu zaustavi Turke, što je on i učinio.

Maglič čini 8 kula povezanih bedemima, a u njegovu unutrašnjost, koja obuhvata 2.190 m2, ulazi se kroz dve kapije. On ima izduženu osnovu i prostire se pravcem jugozapad-severoistok. Sa tri strane brdo na kome se utvrda nalazi okružuje Ibar, dok se na četvrtoj strani tj. krajnjem severoistočnom kraju nalazi šanac usečen u stenu. Iznad šanca se uzdiže 1. kula (Donžon) sa tzv. malim gradom, dok je kamen izvađen iz šanca ugrađen u tvrđavu. Na suprotnom, jugozapadnom, kraju smeštene su jedna uz drugu tri kule (6, 7. i 8.) koje su kontrolisale prilaz niz Ibar, čije je korito nekoliko kilometara pre Magliča gotovo pravolinijsko, tako da se te tri kule uočavaju sa velike udaljenosti. U Maglič se ulazi kroz kapiju (I) smeštenu na severnom bedemu između 1. i 2. kule, dok se drugi ulaz (II) tj. izlaz nalazi nasuprot nje u 3. kuli. Unutar utvrde izgrađeno je nekoliko građevina smeštenih celom dužinom zapadnog bedema, kao i dve (1 + 1 u malom gradu) cisterne, izdubljene u steni.

Posle Prvog svetskog rata izvršena je delimična sanacija tvrđave zahvaljujući prilozima i radu naroda iz njene okoline o čemu danas samo svedoči ostatak ploče postavljen tom prilikom. Veći konzervatorski radovi izvedeni su krajem `80, kada su postavljene i drvene stepenice, ograde, spratovi i drvena terasica na 8. kuli. Sa raspadom SFRJ prestali su dalji napori da se zaustavi propadanje i dovrši obnova tvrđave koja monumentalno deluje svima koji pored nje prolaze putujući Ibarskom magistralom.

Tekst preuzet sa sajta: upoznajsrbiju.co.rs

Država: Srbija
Grad: Kraljevo