Spomen kosturnica poginulim ratnicima 1912—1918. godine na groblju u Čačku Srbija, Čačak

Spomen kosturnica poginulim ratnicima 1912—1918 na groblju u Čačku ili Spomenik ratnicima četiri vere na Gradskom groblju u Čačku je spomen kosturnica podignuta 23. septembra 1934. godine, ratnicima koji su poginuli za vreme Balkanskih i Prvog svetskog rata, na području Čačka. Na spomeniku su uklesani simboli četiri verske zajednice: pravoslavne, katoličke, islamske i jevrejske. Predstavlja jedinstven primer poštovanja prema ratnicima svih nacija i religija, i u ratu i u miru.

Izginuli i pomrli učesnici Prvog svetskog rata u Čačku bili su u prvi mah sahranjivani na dva mesta. Srbi, na svom vojničkom groblju, u sastavu gradskog, a pripadnici Centralnih sila na Švapskom groblju, u blizini bolnice. Na ovom drugom je bio i mermerni spomenik sa natpisom „Umro je svaki za svoju otadžbinu“ (nem. Es starb ein jeder fur sein Vaterland).

Između dva svetska rata čačanske gospođe, predvođene učiteljicom Milicom Obradović, osnivale su 22. oktobra 1928. godine žensku sekciju „ Udruženja rezervnih oficira i ratnika“ - FIDAK (franc. Fédération Interallié des Anciens Combattants). One su se tada, još uvek pod utiskom dramatičnih događaja iz Prvog svetskog rata, obavezale da će se boriti za mir u svetu, zbrinjavati ratnike i članove njihovih porodica, uređivati vojnička groblja, proslavljati datume vezane za Prvi svetski rat. Sekcija je posebnu pažnju posvetila pronalaženju grobova vojnika obeju zaraćenih strana, izginulih u širem regionu čačanskog kraja u ratovima od 1912—1918. i prenosu njihovih posmrtnih ostataka u zajedničku spomen kosturnicu.

Na njihovu inicijativu i uz pomoć Ministarstva pravde, podignuta je zajednička spomen kosturnica na čačanskom groblju, gde su položeni posmrtni ostaci 914 vojnika, iz 15 današnjih država Od toga su 652 bili srpski ratnici, iz čačanskog kraja (109), rudničkog (96) i svih drugih okruga u Srbiji.

U kosturnici su sahranjena i 262 vojnika Centralnih sila: 65 iz Češke, 61 iz Ugarske, 33 iz Austrije, 14 iz Slovenije, 20 iz Hrvatske, 19 iz BiH, 9 iz Vojvodine, 26 iz Nemačke, Bugarske, Italije, Moravske, Galicije i Bukovine, dok za njih još 15 nema podataka o poreklu.

Obeležje vojnicima svih vera, koštao je 50.000 dinara. Iznad kosturnice, po zamisli čačanskog inženjera Isidora Janjića, kamenorezac Frančesko Berbelja, takođe iz ovog mesta, sagradio je piramidu od plavog kamena, dopremljenog iz svog majdana u Jeminskoj steni. Na svakoj strani, od jablaničkog granita, postavljena su četiri različita amblema: pravoslavni krst, katolički krst, islamski polumesec i jevrejska šestokraka zvezda. Sahranjivanje je završeno 5. avgusta 1934. godine, simboličnim prenosom posmrtnih ostataka trojice vojnika. Uz Betovenov „Posmrtni marš“ povorka je iz grada krenula ka spomen kosturnici. Spomenik je otkrio kraljev izaslanik Oskar Časka, 23. septembra 1934, uz prisustvo predstavnika poslanstava Francuske, Engleske, Belgije, Italije, Nemačke, Bugarske, Rumunije i Turske, kao i sveštenika sve četiri vere.

Sedam godina kasnije, u Drugom svetskom ratu, po nalogu nemačkih nacista, uklonjeni su simboli islamske i jevrejske zajednice. Nemci su, zauzevši Čačak, pismeno naredili kamenorescu da sa spomenika ukloni islamski polumesec i Davidovu zvezdu, pa su umesto tih simbola ostale samo vidljive konture. Naradnih 66 godina spomenik nije obnavljan.

Obnovljen je i ponovo otkriven 23. septembra 2007. godine, uz prisustvo predstavnika lokalne vlasti, ministarstva, predstavnika ambasade Slovčke, vojnih udruženja, umetnika i predstavnika medija. Beogradska slikarka Irena Kelečević, u sastavu svog rada „Senke prošlosti“, s kojim je učestvovala na 24. Memorijalu Nadežde Petrović, obnovila je oba znaka, vrativši spomeniku prvobitni lik. Iste godine 2007, rešenjem br. 126/2007 Spomen kosturnica poginulim ratnicima 1912—1918 na groblju u Čačku proglašena je spomenikom kulture.

Tekst preuzet sa sajta: wikipedia

Država: Srbija
Grad: Čačak